'Madame la maire' of 'madame le maire'?

Je zal het maar meemaken. Je koopt een huisje in het noorden van Frankrijk. De eerste zomer dat je er verblijft, verzamelt het hele dorp onder de linde op het kerkplein om na twintig jaar de ‘foto van de dorpsbevolking’ te maken. Je leest het goed: deze plechtigheid vindt plaats om de twee decennia en je schraapt de moed bijeen om de vrouwelijke burgemeester te vragen of je bij op deze prestigieuze foto mag. In een land waar de leerkracht, de notaris en de burgemeester nog echte notabelen zijn, wil je ‘mevrouw de burgemeester’ correct aanspreken. Niet zo makkelijk.

Le féminin des professions

Al eeuwen komen ze er niet uit, de Fransen, uit de vrouwelijke vorm van hun beroepen en, ruimer bekeken, hun functies. L'Académie française, toch de referentie, heeft er een kluif aan. Ik ben een verdediger van de Franse taal. Altijd en onvoorwaardelijk. Nooit zal ik de taal van onze zuiderburen afvallen. Ze is rijk aan regels en conventies, maar ze is pas echt briljant in haar uitzonderingen. Zo ook rond het geslacht van beroepen en functies.

Taal leeft

Het is wat. Jaren hebben sommige taalkundigen gevochten om meer functies een vrouwelijke vorm te bezorgen. Om dat over de streep te trekken. Nu hebben ze gedeeltelijk hun slag thuis gehaald, en nu gaat iedereen streven naar genderneutrale benamingen. We weten dat taal evolutief is. Gelukkig maar.

Wat nu met de burgemeester?

Goochelen met ‘le’ of ‘la bourgmestre’ heeft geen zin, want we zitten hier niet in Wallonië. Ik ga geen poll organiseren en je onmiddellijk uit je lijden verlossen: je spreekt de lieve dame best aan met ‘madame le maire’. Volgens ‘le Petit Robert’ - wat zou ik als vertaler verloren lopen zonder deze lieve dikkerd - is ‘madame la maire’  niet werkelijk fout, maar het is niet het meest correcte Frans. In het geval van de burgemeester redeneert de Académie française dat je het geslacht van de persoon die de functie (van burgemeester) uitoefent dient losgekoppeld te zien van de benaming die de functie (van burgemeester) aanduidt.

Eenduidigheid?

Je kan hiermee leven, veronderstel ik, maar waarom is ‘madame la notaire’ wel algemeen aanvaard? Of ‘madame la professeure’ ? Het blijft Frans en het Frans leeft, ondanks zijn toch wel duidelijke regels, bij de gratie van zijn uitzonderingen. En geef toe: is het niet vreemd dat zowel een vedette als een bruut bij onze zuiderburen steevast vrouwelijk zijn? ‘La vedette et la brute s’entendent bien…’